Lý thuyết dãy hoạt dộng hóa học của kim loại và bài tập chuẩn 100%

Dãy hoạt dộng hóa học của kim loại là một trong những kiến thức hóa học rất quan trọng giúp các bạn học sinh biết phản ứng hóa học của kim loại với các chất khác. Chính vì vậy, Hyundai Smart Phone sẽ chia sẻ lý thuyết dãy hoạt dộng hóa học của kim loại và bài tập để các bạn cùng tham khảo

Dãy hoạt động hóa học của kim loại là gì?

Dãy hoạt động hóa học của kim loại là dãy các kim loại được sắp xếp theo chiều giảm dần mức độ hoạt động hóa học của chúng.

Dãy hoạt động hóa học của một số kim loại

K, Na, Ba, Ca, Mg, Al, Zn, Cr, Fe, Ni, Sn, Pb, (H), Cu, Hg, Ag, Pt, Au.

Cách học thuộc lòng dãy hoạt động hóa học kim loại

Một số mẹo dùng để học thuộc dãy hoạt động hóa học của kim loại lớp 9

K, Ca, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, (H), Cu, Hg, Ag, Pt, Au

• Khi cần nàng may áo giáp sắt nhớ sang phố hỏi cửa hàng Á Phi Âu
  Khi cả nhà may áo giáp sắt nhớ sang phố hàn đồng hiệu Á Phi Âu

Li, K, Ba, Ca, Na, Mg, Al, Mn, Zn, Cr, Fe, Ni, Sn, Pb, (H), Cu, Hg, Ag, Pt, Au

• Lúc khó bà cần nàng may áo màu giáp có sắt nhớ sang phố hàn đồng hiệu Á Phi Âu

Ý nghĩa dãy hoạt động hóa học của kim loại

1.  Mức độ hóa học của các kim loại giảm dần từ trái sang phải

Độ hoạt động hay còn gọi là khả năng phản ứng của các kim loại giảm dần từ K tới Au.

2. Tác dụng với O₂

Ở nhiệt độ thường: K, Ba, Ca, Na, Mg

Ở nhiệt độ cao: Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, (H), Cu, Ag

Khó phản ứng: Hg, Pt, Au

3. Kim loại tác dụng với nước

Tác dụng với nước ở nhiệt độ thường: K, Ba, Ca, Na

Không tác dụng với nước ở nhiệt độ thường: Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, (H), Cu, Ag, Hg, Pt, Au

Phương trình hóa học:

Na + H₂O → NaOH + 1⁄2H₂

Ba + 2H₂O → Ba(OH)₂ + H₂

4. Kim loại tác dụng với Axit tạo ra muối và giải phóng khí hidro

Tác dụng với axit thông thường giải phóng ra hiđro: K, Ba, Ca, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, (H)

Không tác dụng: Cu, Ag, Hg, Pt, Au

Các kim loại trong dãy phản ứng với axit tạo ra muối và khí hidro phải thỏa mãn hai điều kiện:

• Kim loại đứng trước nguyên tố hidro trong dãy hoạt động hóa học
  Dung dịch axit phản ứng phải là axit loãng

Ví dụ: Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂

Cu + 2HCl → không phản ứng (vì Cu đứng sau H)

5. Kim loại tác dụng với muối

Kim loại của đơn chất phải đứng trước kim loại của hợp chất (xét trong vị trí của dãy hoạt động hóa học)

Kim loại của đơn chất phải bắt đầu từ Mg trở về sau (tức là: Mg, Al, Zn…)

Ví dụ: Phản ứng giữa Magie với muối của sắt:

Mg + FeCl₂ → MgCl₂ + Fe

Tham khảo thêm: Cách tính hóa trị của nguyên tố và bài tập có lời giải từ A – Z

Bài tập về dãy hoạt dộng hóa học của kim loại có đáp án 

Ví dụ 1: Hiện tượng gì xảy ra khi cho 1 thanh đồng vào dung dịch H₂SO₄ loãng?

Lời giải:

Đồng là một kim loại đứng sau Hiđro trong dãy hoạt động hóa học của kim loại.

⇒ Đồng không phản ứng với dung dịch H₂SO₄.

⇒ Không có hiện tượng gì xảy ra.

Ví dụ 2: Hãy cho biết hiện tượng xảy ra khi cho

a) Kẽm vào dung dịch đồng clorua.

b) Đồng vào dung dịch bạc nitrat.

c) Kẽm vào dung dịch magie clorua.

d) Nhôm vào dung dịch đồng clorua.

Viết các phương trình hoá học, nếu có.

Lời giải

a) Có chất rắn màu đỏ bám vào bề mặt kẽm, màu xanh của dung dịch nhạt dần:

CuCl₂ (dd) + Zn(r) → ZnCl₂(dd) + Cu(r)

b) Hiện tượng, phương trình hóa học

Cu + 2AgNO₃ → Cu(NO₃)₂ + Ag

Khi cho dây đồng vào dung dịch AgNO₃ thấy có kim loại màu xám bám ngoài dây đồng. Dung dịch ban đầu không màu chuyển dần sang màu xanh

c) Không có hiện tượng xảy ra và không có phản ứng.

Vì Zn đứng sau Mg trong dãy hoạt động kim loại

d) Có chất rắn màu đỏ bám vào bề mặt nhôm, màu xanh của dung dịch nhạt dần.

2Al (r) + 3CuCl₂(dd) → 2AlCl₃ + Cu (r)

Xanh đỏ

Ví dụ 3: Có một mẫu dung dịch MgSO₄ bị lẫn tạp chất là ZnSO₄, có thể làm sạch mẫu dung dịch này bằng kim loại nào?

Lời giải

Dùng kim loại Mg đẩy Zn ra khỏi muối.

Mg + ZnSO₄ → MgSO₄ + Zn

Lọc bỏ chất rắn thu được dung dịch MgSO₄ tinh khiết.

Ví dụ 4: Viết các phương trình hoá học:

a) Điều chế CuSO₄ từ Cu.

b) Điều chế MgCl₂ từ mỗi chất sau: Mg, MgSO₄, MgO, MgCO₃.

(Các hoá chất cần thiết coi như có đủ).

Lời giải

a) Cu + 2H₂SO₄ đặc, nóng → CuSO₄ + SO₂ + 2H₂O

2Cu + O₂ → 2CuO

CuO + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

b) Mg + 2НСl → MgCl₂ + H₂

Mg + CuCl₂ → MgCl₂ + Cu

MgSO₄+ BaCl₂ → MgCl₂ + BaSO₄

MgO + 2HCl → MgCl₂ + H₂O

MgCO₃ + 2HCl → MgCl₂ + CO₂ + H₂O

Ví dụ 5: Nhúng thanh sắt có khối lượng 50 gam vào 400ml dung dịch CuSO₄. Sau một thời gian khối lượng thanh sắt tăng 2 gam. (Giả sử đồng sinh ra đều bám vào thanh sắt)

a. Xác định lượng Cu sinh ra.

b. Tính nồng độ mol/l của dung dịch sắt(II) sunfat tạo thành. Giả sử thể tích dung dịch không thay đổi.

Lời giải:

Do sắt đứng trước đồng trong dãy hoạt động hóa học của kim loại ⇒ Sắt có thể đẩy đồng ra khỏi dung dịch muôi.

Đặt: n_Fe = x mol

Phương trình phản ứng hóa học:

Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu

x                          x              x mol

m_{thanh sắt tăng} = m_{Cu sinh ra} – m_{Fe phản ứng} = 64x – 56x= 2g ⇒ x = 0,25

a/ m_{Cu sinh ra} = 0,25.64 = 16g

b/ n_FeSO4 = x = 0,25 mol

⇒ CM_(ddFeSO4) = 0,25 : 0,4 = 0,625M

Ví dụ 6: Cho 10,5 gam hỗn hợp hai kim loại Zn và Cu vào dung dịch H₂SO₄ loãng dư, người ta thu được 2,24 lít khí (đktc).

a) Viết phương trình hóa học

b) Tính khối lượng chất rắn còn lại trong dung dịch sau phản ứng

Chỉ có Zn phản ứng với H₂SO₄, Cu không phản ứng.

Lời giải

n_H2 = 0,1 mol

a) Phương trình hóa học của phản ứng

Zn + H₂SO₄ → ZnSO₄ + H₂

0,1 ← 0,1 mol

m_Zn = 0,1.65 = 6,5 gam

Khối lượng chất rắn còn lại là:

⇒ mCu = 10,5 – m­_Zn = 10,5 – 0,1.65 = 4 gam

Bên trên chính là toàn bộ lý thuyết về dãy hoạt dộng hóa học của kim loại kèm theo các bài tập minh họa có lời giải chi tiết có thể giúp các bạn hệ thống lại kiến thức để áp dụng vào làm bài tập được hiệu quả cao.